سمپلر یا میکروپیپت چیست ؟

سمپلر یا میکروپیپت، وسیله ای برای برداشت و انتقال حجم معینی از مایعات و محلول ها در آزمایشگاه می‌باشد. با توجه به هزینه‌ بالای این ابزار مفید، برای ماندگاری بیشتر باید با نحوه صحیح استفاده از آن‌ها آشنا باشید. در این مطلب از سایت نور صنعت فردوس به معرفی و نحوه کارکرد سمپلرها می‌پردازیم.

معرفی سمپلر :

سمپلرها یکی از مهم‌ترین ابزارها در تمام بخش‌های آزمایشگاهی به شمار می‌آیند. نام دیگر سمپلرها، پیپت‌ها یا میکروپیپت‌ها است که برای انتقال مایعات در حجم‌های کم و دقیق مورد استفاده قرار می‌گیرند. سمپلرها انواع مختلفی دارند که هر یک می‌توانند مقادیر مشخصی از مایعات را جابجا کنند و برای اهداف متفاوتی به کار می‌روند. میکروپیپت‌ها با توجه به حجمی که جابجا می‌کنند، دارای بخشی به نام تیپ (Tip) یا سرسمپلر هستند که بر روی بخش ابتدایی سمپلر (جایی که مایع را می‌کشد) قرار می‌گیرد و در واقع مایع مورد نظر دورن سرسمپلر قرار گرفته و از این طریق منتقل می‌شود. پس از اتمام جابجایی، سرسمپلر توسط دکمه اجکتور ، از آن جدا می‌شود.

انواع سمپلر

سمپلرها به طور کلی به دو دسته مکانیکی و الکتریکی تقسیم می‌شوند.

از انواع میکروپیپت‌ها می‌شود به موارد زیر اشاره کرد.

• سمپلر ثابت : حجم معین و تعیین شده ای را جابجا می‌کند.
• سمپلر متغیر : در بازه ای معین از حجم قابل استفاده است.
• سمپلر چند کاناله : سمپلرهای چند کاناله دو نوع هستند، 8 کاناله و 12 کاناله که به صورت همزمان و یکجا در رک ها به کار گرفته می‌شوند.

سمپلرهای مکانیکی :

اساس کار سمپلرهای مکانیکی به این صورت است که عمل مکش و تخلیه با نیروی دست انجام می‌شود. به همین دلیل استفاده از آنها نیازمند مهارت و تجربه کافی است. استفاده از میکروپیپت‌های مکانیکی باید به دقت و به آرامی انجام گیرد، زیر در غیر این صورت عملکرد دستگاه دچار مشکل می‌شود.

سمپلرهای الکترونیکی :

سمپلر الکترونیک بر خلاف دیگر سمپلرها بر اساس نیروی الکترونیکی عمل کرده و نیروی انسانی نقش چندانی در آن ایفا نمیکند و مکش و تخلیه در این میکروپیپت ها بر اساس تنظیمات دستگاه و بصورت یکنواخت صورت میگیرد.

اجزای میکروپیپت

با توجه به شکل، اجزا و عملکردهای مختلف هر کدام به شرح زیر است:

پیستون (Pluger)

این بخش از میکروپیپت‌ها برای برداشت و تخلیه مایع مورد استفاده قرار می‌گیرد، به طوری که با فشردن آن به سمت پایین مایع تخلیه شده و با بالا آمدن پیستون مایع برداشته می‌شود. این پیستون برای فشردن دارای دو مرحله است که مرحله اول برای برداشت و مرحله دوم برای تخلیه فشرده می‌شود.

خارج کننده سرسمپلر (Tip Ejector)

این دکمه در بالای بدنه میکروپیپت‌ برای خارج کردن و به اصطلاح اوت کردن سر سمپلر از آن، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تنظیم کننده حجم (Volume Adjactment)

این بخش در سمپلرهای متغیر وجود دارد. با استفاده از یک پیچ تنظیم کننده، حجمی از مایع که می‌خواهیم برداریم را انتخاب و تنظیم می‌کنیم.

نمایشگر حجم (Volume Disply)

با تنظیم پیچ تنظیم حجم میکروپیپت‌، در قسمت پایین‌تر از پیچ می‌توان بر روی صفحه‌ای میزان حجم تنظیم شده را مشاهده کرد.

بدنه پیپت (Pipette Body)

بدنه سمپلر بخشی است که با ایجاد خلا در لوله‌های درون آن، حجم مشخصی از مایعات جابجا می‌شود.

انتهای میکروپیپت‌ یا سر سمپلر (Pipette Head)

بخش انتهایی میکروپیپت‌ است که تیپ یا سرسمپلر بر روی آن نصب می‌شود.

کارکرد سمپلر ها:

کارکرد سمپلر ها از لحاظ فنی در دو دسته قرار میگیرد که اولی که عمده میکروپیپت ها را شامل میشود بصورت جابجایی هوا است بگونه ای که فضای بین پیستون و مایع مورد نظر هوا وجود دارد و با جابجایی هوا میکروپیپت‌ کار میکند و در نوع دوم پیستون مستقیما با مایع در ارتباط می باشد که برای کار با محلول های غلیظ با ویسکوزیته بالا ساخته میشوند.

حجم های تعیین شده برای سمپلرها بسته به مارک های مختلف بین 0.1 تا 10000 میکرولیتر می باشد.

نگهداری و کار با سمپلر / میکروپیپت :

• در حد امکان در آزمایشگاه از پایه سمپلر استفاده شود.
• بنا به میزان کارکرد و مواد مورد استفاده، میکروپیپت‌ بصورت دوره ای سرویس، روغن کاری و کنترل کیفی شود.
• زمانی که مایع درون سر سمپلر است به هیچ عنوان در حالت افقی قرار نگیرد زیرا محلول وارد شفت دستگاه شده و باعث گرفتگی و عملکرد بد می شود.
• در زمان کار با رک، میکروپیپت‌ را به شدت و با ضربه وارد سرسمپلر نکنید زیرا اینکار باعث کج شدن شفت و یا شکستگی آن می شود.
• از سفت بودن سر سمپلر روی میکروپیپت اطمینان حاصل شود تا به اصطلاح سمپلر هوا نکشد.

کالیبراسیون میکروپیپت:

کالیبراسیون به معنی بدست آوردن اختلاف بین نتایج واقعی با میزان حجم مورد نظر دستگاههای اندازه گیری است. میکروپیپت‌ هم به عنوان یک ابزار اندازه گیری در آزمایشگاه نیاز به کالیبراسیون دوره ای دارد تا در صورت مشاهده اختلاف با معیارهای استانداردهای بین المللی و ملی، نسبت به رفع اختلاف اقدام شود. زیرا این اختلاف مستقیما در نتایج بدست آمده آزمایش و در نتیجه تصمیم گیری های مرتبط دخیل خواهد بود.

طبق استاندارد، از روش وزن سنجی برای کالیبراسیون سمپلر استفاده می شود. روش دیگری بنام رنگ سنجی وجود دارد که برای کنترل کیفی عملکرد سمپلر در آزمایشگاه مورد استفاده قرار می گیرد.

برای کالیبره کردن سمپلر شرکت هایی تحت عنوان آزمایشگاه کالیبراسیون وجود دارند که توسط مراجع ذیصلاح تایید صلاحیت شده اند و با بررسی سمپلر، گزارش کالیبراسیون را برای درخواست کنندگان صادر می نمایند.

راهنمای خرید سمپلر مناسب :

• از مارک های معتبر و معروف در بازار استفاده شود. هر چند هزینه اولیه خرید مارک های خوب بالا بوده اما طول عمر و کارایی بالاتری بر خلاف مارک های ضعیف و تقلبی دارند.
• میکروپیپت‌ قابل اتوکلاو بخرید.
• میکروپیپت / سمپلر دارای گواهی کالیبراسیون شرکتی باشد.
• برای آزمایش های مهم و حساس سعی شود از سمپلر ثابت به دلیل بالا بودن دقت نسبت به سمپلر متغیر استفاده شود.
• کمپانی سازنده استانداردهای بین المللی برای تولید سمپلر را داشته باشد و کد رنگ های استاندارد برای استفاده از سرسمپلر مناسب را دارا باشد.
• از خدمات پس از فروش و تامین قطعات در صورت خرابی توسط سازنده یا فروشنده اطمینان حاصل کنید.