ترازو آزمایشگاهی چیست ؟ بررسی انواع + کاربردها

ترازو آزمایشگاهی یکی از تجهیزاتی است که میتوان گفت در تمام آزمایشگاه ها کاربرد دارد. در ساده ترین تعریف؛ ترازو آزمایشگاهی برای اندازه گیری وزن دقیق اجسام و مواد استفاده میشود. در این مطلب از وبسایت نور صنعت فردوس به معرفی انواع ترازوی آزمایشگاهی و کاربردهای آن خواهیم پرداخت.

ترازوی آزمایشگاهی چیست ؟

ترازو آزمایشگاهی از مهمترین تجهیزات آزمایشگاهی برای بیشتر آزمایشگاه ها به شمار می آید. این ترازو ها باید بدون خطا باشند. ترازو آزمایشگاهی دارای محفظه ی توزین بوده تا در زمان وزن کردن، هوای محیط ترازو در توزین خلل ایجاد نکند. همانطور که گفته شد ترازو آزمایشگاهی بخاطر دقت بسیار بالا گاهی برابر یک صدم گرم ، یک هزارم گرم ، یک ده هزارم گرم یا یک صد هزارم گرم نیاز به محیطی با عدم ورود و تاثیر هوا دارد. در ترازوی آزمایشگاهی هر چه مقدار دقت بالاتر برود ظرفیت ترازو کاهش می یابد.

ترازوی دیجیتال آزمایشگاهی در سراسر جهان یکی از مهم ترین ابزار سنجش می باشد. به دلیل اینکه این ترازو در آزمایشگاه ها جهت ترکیب دارو جهت تولید دارویی جدید یا تولید مواد شیمیایی از ترکیب چندین گروه شیمیایی به کار می رود دارای دقت فوق العاده حساس توزین است. به همین دلیل ترازو باید در تمام مدت توزین حساسیت دقیق داشته و کالیبره ی ترازو نیز کاملا دیجیتال باشد. تا در صورت خارج شدن ترازو از حالت کالیبره به صورت اتوماتیک و خودکار به حالت کالیبره باز گردد تا ترکیب مواد دچار اختلال نگردد.

شرایط نگهداری ترازو در آزمایشگاه

ترازو آزمایشگاهی می بایستی بر روی میز مخصوص آن که ضد لرزش و همچنین در بعضی موارد دارای محفظه شیشه ای  برای ترازو های فوق حساس قرار بگیرند . همچنین در آزمایشگاه هایی که از ترازو استفاده می کنند یک سری وزنه دقیق آزمایشگاهی در کلاس های بالا جهت کالیبراسیون و تنظیم دقیق ترازو ها , از ملزومات مهم جهت نگهداری صحیح ترازو می باشد.

همچنین لازم به ذکر است ترازوهای آزمایشگاهی را نباید در کنار پنجره ( فن , کولر ) قرار داد. همچنین نباید در محل هایی که  نور آفتاب وجود دارد آنها را قرار داد. چرا که حرارت دقت آن ها را در اندازه گیری کاهش خواهد داد. از قرار دادن ترازو در اماکنی که مستعد پاشیده شدن آب روی آن می باشد خودداری کنید.  جهت نشان دادن دقیق وزن مواد بهتر است ترازو را به مدت 15 دقیقه روشن نموده تا اصطلاحاٌ لودسل آن گرم شده سپس اندازه گیری را شروع نمود.

خرید ترازوی آزمایشگاهی

بی شک خرید ترازوی آزمایشگاهی نیاز به حساسیت و توجه زیادی دارد. و این به دلیل حساسیت و ظرافت زیاد کار آزمایشگاه‌هاست. چرا که در این نوع مشاغل مقدار وزنی در ترکیبات بسیار مهم بوده و هر گونه خطا یا اشتباهی در این زمینه می‌تواند نتایج فاجعه بار و حتی غیر قابل جبرانی را در پی داشته باشد. بنابراین برای خرید ترازو آزمایشگاهی باید با نهایت توجه و حساسیت و آگاهی اقدام کرد.

نحوه کار با ترازو در آزمایشگاه

ترازوی دیجیتالی یکی از لوازم آزمایشگاهی دقیق است که لازم است تا قبل استفاده از ترازوی آزمایشگاهی با نحوه کار آن آشنا شوید. البته نحوه کار با ترازوی دیجیتال آزمایشگاهی بسیار آسان است. اما برای این کار لازم است تا طبق مراحل زیر عمل نمایید.

• در ابتدا لازم است تا برای اندازی گیری، مدتی نمونه را در محیط قرار دهید تا دمای آن با دمای محیط یکی شود. چرا که در صورت سرد تر و یا گرم تر بودن نمونه، به جهت ایجاد جریان هوا، توزین به درستی انجام نمی شود.
• سپس برای شروع اندازه گیری ترازو را روشن نمایید. در صورت نمایان شدن علامت Stable، ظرف مناسب برای توزین را بر روی ترازو بگذارید.
• سپس با فشار دادن دکمه Zero یا Tare ترازو را صفر کنید.
•  پس از آن ماده مورد نظر را به مقدار لازم درون ظرف توزین بریزید. (توجه شود که جرم مشخص شده جرم نمونه مورد نظر است.)
• لازم به ذکر است که برای اندازه گیری می توانید از روش اختلاف جرمی استفاده نمایید.
• طبق این روش باید در ابتدا وزن ظرف و سپس وزن ظرف همراه با نمونه را اندازه بگیرید. از اختلاف این دو عدد می توانید وزن نمونه را محاسبه کنید.
• برای این کار نیز در ابتدا با فشار دادن دکمه Tare، ترازو را صفر کنید. سپس با قرار دادن ظرف توزین و نمایان شدن Stable، جرم نمونه مورد نظر را اندازه بگیرید.

نکات لازم جهت استفاده از ترازوی آزمایشگاهی

• ترازو بر روی میز توزین آزمایشگاهی قرار دهید. (یک میز مخصوص جهت قرارگیری ترازو و اندازه گیری مواد می باشد.)
• عدم تکیه به میز در هنگام اندازه گیری
• استفاده از محفظه توزین برای انجام توزین دقیق تر (محفظه توزین قسمتی از ترازوی آزمایشگاهی است که از ایجاد خلل توسط هوای محیط در هنگام وزن کردن جلوگیری می کند.)
• استفاده از ظروف آزمایشگاهی شیشه ای و کاغذ های مخصوص و مناسب جهت توزین مواد شیمیایی آزمایشگاهی
• عدم استفاده از ظروف پلاستیکی برای فرآیند توزین (چرا که این مدل از ظروف با ایجاد الکتریسیته ساکن باعث ایجاد مشکلاتی در اندازه گیری مواد می شود.)
• عدم توزین و اندازه گیری نمونه هایی با وزنی بیش از حد تحمل ترازوی آزمایشگاهی (چرا که این کار باعث آسیب و تخریب کالیبراسیون ترازوی آزمایشگاهی بخصوص ترازوی دیجیتالی می شود.)
• لرزیدن ترازو نیز از دیگر مواردی است که باعث از بین رفتن کالیبراسیون ترازو می شود.
• عدم نگهداری ترازو در مقابل تابش نور، پنکه و کولر
• برای شست و شو و تمیز کردن ترازو و وزنه ها از محلول آب و اتانول و یا آب استفاده نمایید. (توجه شود که در صورت ریخته شدن مواد شیمیایی بر روی ترازو لازم است سریعا آن را پاک نمایید.)
• و در نهایت در صورت عدم استفاده از ترازوی آزمایشگاهی، بهتر است برای جلوگیری از گرد و غبار از روکش های مخصوص استفاده کنید. (همچنین می توانید در صورت وجود گرد و غبار بر روی صفحه ترازو، آن را با کمک سشوار، جارو برقی و یا دستمالی بدون پرز تمیز نمایید.)

انواع ترازو آزمایشگاهی و کاربرد آن ها

امروزه به جهت تنوع در طراحی و کاربرد و اساس کار، ترازو ها در دو مدل عمده ترازوهای آزمایشگاهی الکترونیکی و ترازوهای مکانیکی تولید و عرضه می شوند. از این بین، ترازو دیجیتال آزمایشگاهی به جهت داشتن دقت بالا از ارزش بیشتری برخوردار است.

ترازو آزمایشگاهی آنالیتیکال :

یک نوع ترازوی آزمایشگاهی است که معمولا به صورت محفظه دار برای جلوگیری از اثرات محیطی نظیر الکتریسیته ساکن و باد و جریان عادی هوای مکان‌های مسقف ساخته می‌شود. ترازوی تحلیلی بسیار حساس و دقیق است. در اکثر انواع آنها کالیبراسیون یا تنظیم به صورت داخلی و خودکار طراحی شده که با راه اندازی دستگاه بدون نیاز به عملی خاص، کالیبراسیون به صورت خودکار انجام می‌پذیرد و این جزو امتیازات ترازوی آنالیتیکال محسوب می‌شود.

دقت توزین در ترازوی تحلیلی می‌تواند تا 0.00001 یا 0.0001 گرم بالا برود. البته بدیهی است که این میزان دقت به میزان ظرفیت ترازو بستگی دارد و نسبت به آن متغیر خواهد بود. توانایی‌های دیگری همچون توزین درصدی و آمارگیری و امکان سنجش چگالی یا دانسیته مواد آزمایشگاهی از مواردی است که عموما از عهده یک ترازوی تحلیلی بر می‌آید.

در انتخاب آن باید مواردی مانند هزینه، دوام، قابلیت تکرار و طیف اندازه گیری را در نظر گرفت. هزینه های ترازو آنالیتیکال متفاوت است اما به دلیل طول عمر بالا، ارزش سرمایه گذاری را دارد.

ترازوی تحلیلگر :

ترازوی تحلیلگر آزمایشگاهی همان ترازوی آنالیتیکال است. منتهی با نامی دیگر؛ که علاوه بر عمل توزین، قابلیت آنالیز (تحلیل‌هایی مبتنی بر ارائه آمار بر مبنای درصد یا نمایش نمودارهای میله‌ای و موارد مشابه) و محاسبه مواردی چون دانسیته یا چگالی و Dosing را داراست. این ویژگی برای آزمایشگاه‌ها بسیار کاربردی و مفید به حساب می‌آید. دقت توزین در ترازوی تحلیل‌گر نیز مانند انواع دیگر ترازوی آزمایشگاهی بستگی به ظرفیت توزین دارد و از 0.00001 گرم تا 0.0001 گرم در تغییر است.

ترازوی گرمی:  

ترازوی گرمی یکی از القاب ترازوی آزمایشگاهی به شمار می‌آید. کلمه گرم به دقت و حساسیت این نوع از ترازوها اشاره می‌کند. ترازوی گرمی معمولا بدون محفظه توزین و در اندازه‌های کوچک ساخته می‌شود. این نوع ترازوی آزمایشگاهی با توجه به ظرفیت توزین تعیین شده دارای دقت سنجش 0.001 گرم، 0.01 گرم یا 0.1 گرم هستند. عموما ترازو گرمی از بهترین انواع برای ترازوی طلا و ترازوی زعفران به شمار می‌آید. دقت‌های یاد شده برای اندازه گیری وزن جواهرآلات و نقره‌جات و مواد غذایی سبک و گرمی مانند زعفران، بسیار مناسب است.

ترازوی مایکرو :

میکرو ترازو یا ترازوی مایکرو از زیرمجموعه‌های ترازو آزمایشگاهی محسوب می‌شود. همانطور که از نام این نوع ترازو پیداست، از دقت فوق‌العاده بالایی مبنی بر واحد اندازه‌گیری میکروگرم، برای توزین برخوردار است. در حقیقت باید گفت که دقیق‌ترین ترازوهای جهان، ترازوهای مایکرو هستند. دقت سنجش در ترازوی مایکرو بین 0.1 میکروگرم (معادل 0.0001 میلی‌گرم یا 0.00000001 گرم) تا 1 میکروگرم (معادل 0.001 میلی گرم یا 0.000001 گرم) و وابسته به ظرفیت‌های متنوع، در نوسان است. قابلیت‌های توزین فراوانی همراه با میکرو ترازو عرضه می‌شود. از تحلیل فضای اطراف برای اندازه گیری تا توزین مایعات و جامدات با پیش‌فرض‌های متنوع برای سنجش، و حتی امکان لغزش و لرزش سطح قرارگیری را شامل می‌شود.

ترازوی آزمایشگاهی رطوبتی :

ترازو ها و آنالیز کننده های رطوبتی به شکل دقیقی محتوای رطوبتی و وزن خشک معرف های مختلف استفاده شده در آزمایشگاه های شیمیایی و صنعتی را فراهم می کنند . نظیر دیگر ترازو های آزمایشگاهی زمان انتخاب یک ترازو آزمایشگاهی رطوبتی باید ظرفیت وزن آن ، تکرار پذیری ، ابعاد و هزینه را در نظر گرفت . سرمایه گذاری برای خرید ترازو آزمایشگاهی رطوبتی صحیح تا حد زیادی بر پروژه های تحقیقاتی آتی شما تاثیر خواهد گذاشت .

همچنان که از نام این ترازو پیداست برای سنجیدن میزان رطوبت موجود در مواد به کار می‌رود. از روش‌های مرسومی که در این دسته از ترازوها به کار می‌رود تولید حرارت به وسیله لامپ‌هایی همچون لامپ هالوژن است. تا ماده مورد نظر کاملا خشک شود. از طریق وزن از دست رفته مواد می‌توان پی به مقدار رطوبت موجود در ماده پی برد. انواع ترازوی رطوبت سنج نیز با حساسیت‌های بسیار بالا روانه بازار می‌شود. داشتن محفظه های مخصوص روی سینی، برای گرمادهی از ویژگی‌های ظاهری آنان است.

ترازو آزمایشگاهی دوکفه ای :

معمولا برای توزین های مقایسه ای استفاده می شود. دارای یک کفه ی آویزان در دو انتهای خود است. بنابراین به این نوع ترازوی آزمایشگاهی دو کفه ای می گویند.

ترازوی آزمایشگاهی یک کفه ای :

برای اندازه گیری وزن استفاده می شود. مانند ترازوهای ساده ی فنری و ترازوهای پیشرفته تر الکتریکی که دارای یک کفه هستند و می توانند برای توزین های مقایسه ای یا مستقیم از آنها استفاده کرد.

ترازوی سه صفر آزمایشگاهی

ترازوی سه صفر آزمایشگاهی یک ترازوی محفظه دار دقیق است. برای توزین و اندازه گیری مواد گرمی و سبک بکار می رود.

ترازوی آزمایشگاهی پرتابل:

ترازو آزمایشگاهی پرتابل وزن خشک را با دقت و خوانایی اندازه گیری می کند. ترازوی پرتابل جمع و جور می باشد. بعضی از آنها دارای اندازه گیری وزنی تا 12 هزار گرم می باشد.